Να γίνεις δασάρχης

Ήταν η επιθυμία του παππού, η ευχή του: Να γίνω «δασάρχης»! Μου έλεγε συμβουλευτικά: «Όταν μεγαλώσεις να γίνεις δασάρχης. Να τιμάς τη φύση με το επάγγελμά σου, και να την προστατεύεις με το αξίωμά σου». Θεωρούσε τιμή να διοικείς τον τόπο προστατεύοντας τη

Αντώνης Καπετάνιος Δασολόγος, Περιβαλον/γος

φύση, κι είχε σε μεγάλη υπόληψη την ιδιότητα του δασικού υπαλλήλου˙ η οποία, στη δική του σκέψη λογίζονταν ως λειτούργημα, καθότι ήταν μεγάλο πράγμα γι’ αυτόν να υπηρετείς τη φύση!

Η δασική αποστολή

Φταίει ίσως το περιβάλλον που μεγάλωσε, το δασικό. Καταγόταν από ορεινό χωριό της Καρδίτσας! Καθώς και η σχέση που είχε αναπτύξει με τη φύση ζώντας την, βιώνοντάς την στην άμεση και πηγαία επαφή μαζί της. Το ορμέμφυτό του τον έκαμε θετικό προς τον άνθρωπο που προνοούσε, που πονούσε και πνοούσε για τη φύση. Σε κείνον ακόμα που επιστημονούσε γι’ αυτήν. Εν προκειμένω τον δασάρχη, που όμως στο πρόσωπο του αντιπροσωπεύονταν η δασική υπηρεσία στο σύνολο της. Θεωρούσε τη δασική αποστολή σημαντική! Καθώς δι’ αυτής υποστηρίζονταν ο τόπος και η κοινωνία του κατά τη λειτουργία της στην ελληνική φύση. Ήταν καλλιεργημένος στη βιωματική σχέση με τα γύρα, κι όχι απλά στη συμβατική, τη βιοτική ή ακόμα και τη συμβολική.
 
Δεν ήξερε πολλά γράμματα ο παππούς, μα τα λίγα αυτά τα είχε καλά καμωμένα, και μπορούσε να πορεύεται όμορφα με τούτα˙ κυρίως όμως συγκροτείτο με τη βιωματική του σοφία. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του, όμως οι βιοτικές ανάγκες δεν του επέτρεψαν να συνεχίσει στο γυμνάσιο της πόλης, αν και το επιθυμούσε να σπουδαχτεί, καθώς, όπως έλεγε, «τα έπαιρνε τα γράμματα». Σπουδάχτηκε μολοντούντο στον τόπο, τον προσέλαβε βαθιά και προσδιορίστηκε στη σχέση του με αυτόν. Για το λόγο τούτο και η αγάπη του για τα γύρα ήταν αγάπη για τη ζωή και τους ανθρώπους.

Η αντίληψη του υπαίθριου ανθρώπου

Βιωματικά σοφισμένος νοούσε έχοντας την αντίληψη του υπαίθριου ανθρώπου, που νοιώθει και συνειδεί ως μέτοχος στην ολοζωή. Αυτή του η αντίληψη, η φυσική του κουλτούρα, τον έκαμε συνειδητό στο γύρω κι ευγνώμων για την προσφορά του. Μια προσφορά όμως που άγονταν από την ενέργεια του ανθρώπου στον τόπο και προέκυπτε από το καθήκον στη ζωή. Η ευθύνη συνεπώς είναι που καθόριζε το ενεργείν, μια ευθύνη που καλλιεργούνταν με τη συνείδηση για τα γύρα, που ήταν συνείδηση για τη ζωή. Ο υπεύθυνος άνθρωπος για ό,τι τον εξαρτούσε και τον καθόριζε αποκτούσε «ύψος» και περιωπή, και ένας τέτοιος ήταν ο δασάρχης στον αντιπροσωπευτικό του ρόλο ως λειτουργός στο φυσικό γίγνεσθαι.

Ο ρόλος του δασάρχη

Κάπως έτσι, θαρρώ, έβλεπε ο παππούς τον δασάρχη (τον δασικό υπάλληλο) ως προς τον ρόλο του στη φύση. Ακριβώς, επειδή ως υπηρεσιακός λειτουργός και αφιερωμένος με αυτή του την ιδιότητα στο φυσικό αντικείμενο! Είχε την ευθύνη της διοίκησης του φυσικού χώρου, αλλά και την επιστημονική του διαχείριση. Εξέφραζε διά τούτο ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπο του. Με την εμπιστοσύνη και την αποδοχή του ως καθοδηγητή και βασικού συντελεστή στο φυσικό γίγνεσθαι. Καθώς και με την, επιπροσθέτως, υπόρρητη, παράλληλη ή συμπληρωματική αν θέλετε, προσφορά με το έργο του στην κοινωνία, στον πολιτισμό και στην οικονομία του τόπου.

Ο δασάρχης στο χωριό

Θυμούμαι τον παππού ν’ αναφέρεται στον δασάρχη, που θα έρχονταν στο χωριό, κι ότι θα ήταν τιμή η παρουσία του εκεί. Ετοιμαζόταν το χωριό για τον ερχομό του, μαζεύονταν κόσμος στην πλατεία για τον υποδεχτούν και να συζητήσουν μαζί του. Δεν ήταν θαυμασμός ή εκστασιασμός προς την «αρχή του τόπου» τούτο που συνέβαινε. Δεν ήταν πράξη υποκλιτική αυτή της τοπικής κοινωνίας, κολακευτική ή ευλαβητική προς τη διοίκηση. Αλλά έκφραση ευγνωμοσύνης κι αποδοχής για το έργο και τις προσφορές της. Ο δασάρχης, ως εκπρόσωπος (ηγήτωρ) της δασικής υπηρεσίας ήταν, κατά το μάλλον ή ήττον, εν σύμβολο για την τοπική κοινωνία. Καθώς δι’ αυτού μπορούσε η κοινωνία αυτή να προσδιορίζεται λειτουργικά! κι όχι απλά επιβιωτικά, στο δύσκολο, όχι όμως δυστοπικό περιβάλλον όπου υφίστατο! Με τις δυνατότητες που ως υπηρεσία παρείχε −η μοναδική μάλλον παραγωγική υπηρεσία στα «ψηλά», με συνεργατική σχέση με την κοινωνία.

Ο πρακτικός και εν ενεργεία άνθρωπος

Είχε τη συγκρότηση του νοείν υπαιθρίως ο παππούς, το ν’ αντιλαμβάνεται δηλαδή τον περίγυρο με τη σοφία του πρακτικού και εν ενεργεία ανθρώπου σε αυτόν, του συμμέτοχου στο δημιουργικό σύμπαν. Έβλεπε, υπό αυτή την έννοια, τον δασάρχη ως ηγήτορα μιας υπηρεσίας που εξυπηρετεί τη λειτουργία του υπαίθριου χώρου, όχι μόνο σ’ ό,τι αφορά στην υποστήριξη της φύσης, αλλά και της κοινωνίας που ζει επί και διά αυτής. Ήταν λοιπόν για το ρόλο του πρόσωπο αξιοσέβαστο, που έχαιρε της εκτίμησης της τοπικής κοινωνίας. Δι’ αυτού εκφράζονταν η δασική υπηρεσία στην αποστολή της. Αναφερόμενος λοιπόν στον δασάρχη ο παππούς, αναφέρονταν στη δασική υπηρεσία ως προς το ρόλο της, ως προς τη διοίκησή της ως υπηρεσία της υπαίθρου.

Δασολόγος: ο επιστήμονας της φύσης

Μπορεί να μη γνώριζε την ιδιότητα του δασολόγου, ως επιστήμονα της φύσης, όμως το γεγονός ότι τον ξεχώριζε δήλωνε πως διαισθανόταν τη συγκρότηση του. Γνώριζε μολοντούτο καλά τη δασική υπηρεσία στη λειτουργία και το έργο της, και την τιμούσε στο πρόσωπο του ηγήτορά της. Την τιμούσε βασικά ως «αρχή του τόπου», τη μόνη κατά βάσιν υπηρεσία που «έφτανε» στα ορεινά κι εξυπηρετούσε την κοινωνία με τα έργα της, τις προσφορές της και τη διοίκησή της.

Την τιμούσε επιπροσθέτως για την αποστολή της σε σχέση με τη φύση. Διότι υποσυνειδήτως είχε την πεποίθηση πως αυτή η υπηρεσία υποστήριζε ουσιαστικά το φυσικό περιβάλλον. Στο οποίο η τοπική κοινωνία υφίστατο, έχοντας εκτός από την κοινωνική και οικονομική προσφορά στον τόπο, την περιβαλλοντική και την πολιτισμική. Αφού το περιβάλλον της κοινωνίας συγκροτούσε και συνέθετε τον πολιτισμό αυτής −πέρα από την επιβίωση της. Ένοιωθε η τοπική κοινωνία πως, προστατεύοντας η εν λόγω αρχή το περιβάλλον της, προστάτευε την ίδια στην λειτουργία της.

Λίγα λόγια για εμένα

Έγινα «δασάρχης» λοιπόν, όπως το ήθελε ο παππούς, όμως δηλώνομαι δασολόγος, με την πρόσθετη ιδιότητα του περιβαλλοντολόγου. Δεν το έκανα για την επιθυμία του παππού, αν και μπορώ να πω ότι με επηρέασε στην απόφαση μου! Αλλά γιατί το πεθυμούσα, καθώς κάτι εσώτερο μ’ έσπρωχνε στο να εκφραστώ στη φύση.

Ο αγώνας μου για το περιβάλλον

Τι κατάφερα στον αγώνα μου για το περιβάλλον, μετά τα τόσα χρόνια που ασχολούμαι με αυτό; Λιγοστά τολμώ να πω, ελάχιστα απ’ όσα ημπορούσα, και τούτο διότι δεν τα μπόρεσα, αν και τόσο το προσπάθησα! Περισσότερο αναλώθηκα σε αγωνία και λιγότερο σε αγώνα για το περιβάλλον, ακριβώς επειδή τα δεσμά του συστήματος όπου τάχθηκα να λειτουργήσω με εμπόδιζαν στο έργο μου. Πολέμησα να τα σπάσω, όμως πολεμήθηκα και, αλί, νικήθηκα! Ήταν μια νίκη βεβαία, που όμως τής αντιστάθηκα. Είναι το σύστημα γιγαντικό στη δύναμη του, σκληρό κι ενάντιο σε καθετί που αντίκειται στον ορθολογισμό του, στις πολιτικές που θέλουν τη φύση νάναι  εργαλειακό πεδίο του ανθρώπου. Το πάλεψα το σύστημα…, μα δεν μπόρεσα να εκφραστώ σύμφωνα με τη φύση μου και κατά τα «θέλω» της. Δεν εγκατέλειψα, δεν υποτάχθηκα, και εντέλει, «νικημένος» γαρ, ιδώθηκα λεύτερος στον αγώνα μου. Τώρα βλέπομαι κριτικά ως προς τον άνθρωπο και προσπαθώ για το εντός μου, να μη χάσω τον εαυτό στην πάλεψή μου για το περιβάλλον, για τον άνθρωπο και τις αξίες του˙ αυτές που μόνες απέμειναν να τον ορθούν.
Διαπίστωσα με θλίψη και πικρία ότι ως «δασάρχης» δε θέλομαι στη σύγχρονη πραγματικότητα, ότι απορρίχνομαι κι αποτελώ μια κατά συνθήκη έκφραση της ζωής στα πλαίσια της διοίκησής της, κατά την κανονιστική λειτουργία της και σύμφωνα με τη νεωτερική απόξενη σχέση του ανθρώπου με το γύρω του: να υφίσταται εν αυτώ ως ασυναίσθητος και ασύνειδος γι’ αυτό. Αλί!
 

Η απαξίωση του δασάρχη και της δασικής υπηρεσίας

Ο δασάρχης δεν αποτελεί πια σύμβολο, δεν αποτελεί έμπνευση, δεν αποτελεί πρόταση ζωής. όπως αυτή που μου πρότεινε ο παππούς. Έλειψαν οι τοπικές κοινωνίες που προσέδιδαν αξία στην ιδιότητά του, έλειψαν οι άνθρωποι που ολοζωούσαν. Απαξιωμένος στη μάζα της διοίκησης, απομειώνεται συνεχώς στο ρόλο του. Η απαξίωση διά των ετών της δασικής υπηρεσίας στη συνείδηση των Ελλήνων επήλθε διά της απομείωσής της εν σχέσει με την αποστολή της. Η εγκατάλειψη του ορεινού χώρου συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό σε αυτό! Καθώς δεν έβρισκε πια ενδιαφέρον η κρατική μέριμνα για τον εν λόγω χώρο.
 
Και άρα η δασική υπηρεσία δεν είχε ουσιαστικό έργο να επιτελέσει εκεί! Ετσι έβλεπαν, δυστυχώς, την κατάσταση οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες που κυβέρνησαν αυτή την έρμη χώρα! Αποκαλύφθηκε ο ρόλος του κράτους, με την απαξίωση της δασικής υπηρεσίας! καθώς καταδείχθηκε ότι το ενδιαφέρον του δεν ήταν η φύση, αλλά ο άνθρωπος και μόνον σε αυτήν. Η απώλεια του ανθρώπου από τον τόπο οδήγησε στην υποβάθμιση της δασικής υπηρεσίας, η οποία δεν είχε πια ρόλο να επιτελέσει σε σχέση με αυτόν −έτσι έκριναν! Επιπροσθέτως, και στα πλαίσια της νεωτερικής αντίληψης για το φυσικό περιβάλλον, έτερες επαγγελματικές, ετερόκλητες και αντιπαραβαλλόμενες πολλές φορές, ιδιότητες παρεισέφρησαν στο δασικό χώρο. Αλλώνοντας το τοπίο εν σχέσει με τη λειτουργία του και υποβαθμίζοντάς το.

Ο δασάρχης ”αποτελεί παρελθόν”

Πλέον ο «δασάρχης» εντάσσεται στο πεδίο των επαγγελματικών ιδιοτήτων του «παρελθόντος»! Θεωρείται δε «παλαιολιθικός», «ξεπερασμένος» στην αντίληψη των νεωτεριστών. Οι οποίοι βλέπουν το περιβάλλον ανασκευαστικά, σύμφωνα με την ανθρωποκεντρική αντίληψη θεώρησης της φύσης. Η δασική υπηρεσία παλιά είχε περιβαλλοντικό και μαζί κοινωνικό προσανατολισμό. Ενταγμένο σ’ ένα ολιστικό πνεύμα λειτουργίας του υπαιθρίου χώρου! Με τον άνθρωπο συμμέτοχο και πονητή στο φυσικό σύστημα˙ όχι με την ιδέα του λειτουργού, ούτε καν του χορηγού, αλλά του κοινωνού. Υπό αυτή την έννοια, ο «δασάρχης» είχε θέση υψηλή στην κλίμακα της κοινωνίας της υπαίθρου! αφού υποστήριζε τη φύση στο ρόλο της και ταυτόχρονα την κοινωνία, η οποία εξαρτούσε την ύπαρξή της από τη φύση.

Αφήστε μια απάντηση