Αποκατάσταση της Ιστορικής Αλήθειας
Κατά πολύ παράδοξο τρόπο, αλλά και απαράδεκτο τρόπο, αγνοείται η συμβολή της Ανατολικής Μάνης, στο σωτήριο εκείνο ξασήκωμα του Μαρτίου του ’21! Είτε από άγνοια, είτε διότι δεν ευρέθη κάποιος μέχρι τώρα, να επισημάνει το γεγονός αυτό. Αγνοείται συστηματικά η μέγιστη συμβολή της Ανατολικής Μάνης στον αγώνα για την λευτεριά.
Αυτοί, που μιλούν και γράφουν κάθε χρόνο σχετικά, εντοπίζουν αυτό το ξεσήκωμα μόνο στην Δυτική Μάνη. Έτσι σιγά σιγά έχει δημιουργηθεί η εσφαλμένη εντύπωσις, ότι η Ανατολική Μάνη έμεινε στο περιθώριο. Δεν πρόκειται να ασχοληθώ με πολλές λεπτομέρειες! Θα χρειαζόταν ολόκληρος τόμος, να περιλάβει τις ενέργειες που έκαμαν οι Καπεταναίοι της Ανατολικής Μάνης! Προτού κηρυχθή η επανάστασις του 21, και κατά την διάρκειά της.
Ούτε πρόκειται να ασχοληθώ, με το εάν είναι αληθινά όλα όσα γράφονται, για τους Καπεταναίους της Δυτικής Μάνης! Εάν έγιναν έτσι η αλλιώς τα εκεί γεγονότα τα σχετιζόμενα με το ξεσήκωμα, εκείνον το λαμπρόν και σωτήριον.
Αντικειμενικός σκοπός η ιστορική αλήθεια
Αντικειμενικός μου σκοπός, είναι να αποκαταστήσω την ιστορική αλήθεια, που στηρίζεται, σε αναμφισβήτητα στοιχεία! Για να πάρη και η Ανατολική Μάνη, τη θέση που δικαιωματικά της ανήκει!
Στην πραγμτικότητα λοιπόν η Ανατολική Μάνη, έρχεται πρώτη σε ενέργειες και ενθουσιασμό.
Ολόκληρη η Πελοπόννησος, είναι ένα ηφαίστειο, έτοιμο να εκραγή. Ο Παπαφλέσσας, από τον Δεκέμβριο του 1820, αλωνίζει την Πελοπόννησο, και ξεσηκώνει τα μυαλά των προκρίτων. Μπαρούτι παρασκευάζεται σε ποσότητες, συνεννοήσεις γίνονται μεταξύ των Καπεταναίων διαφόρων επαρχιών. Φήμες επίμονες κυκλοφορούν, που κάνουν τους Τούρκους, να υποψιάζονται πως κάτι σοβαρό πρόκειται να γίνη. Ο Κολοκοτρώνης φθάνει στις 6 του Γενάρη, από τα Επτάνησα στην Μάνη. Ένας σπινθήρας χρειάζεται, για ν΄ανατιναχθή η πυριτιδαποθήκη, που λέγεται Πελοπόννησος. Και ο σπινθήρας αυτός, είναι η ηρωϊκή Μάνη, αλλά ολόκληρη η Μάνη, όχι μόνον η Δυτική! Όπως εντελώς αδικαιολόγητα όλοι σχεδόν νομίζουν.
Ο Διονύσιος Κόκκινος για την Ελληνικήν Επανάστασιν
Ο αείμνηστος Διονύσιος Κόκκινος στο δωδεκάτομο έργο του << Η Ελληνική Επανάστασις>> (3η έκδ. τόμ 1ος σελ.292) γράφει τα εξής:<<Εις την Ανατολικήν Μάνην το επαναστατικό πνεύμα, εκινήθη ζωηρότερον, παρά εις την Δυτικήν, και ανεπιφύλακτον από αυτών των αρχών του Μαρτίου του ’21. Τούτο οφείλετο, εις τον ασκούντα μέγα κύρος, και επιρροήν εις την περιφέρειαν, Πιέρρον Μαγγιόρον Γρηγοράκη! Αρχηγόν τότε της ισχυράς και ορμωμένης εκ Κωνσταντινουπόλεως, παλαιάς αρχοντικής ομωνύμου οικογενείας! και υιόν του γνωστού παλαιότερου μπέη της Μάνης, του Τζαννετμπέη Γρηγοράκη, ηγεμονεύοντος εις την Μάνην από του 1782 μέχρι του 1798>>.
Η στρατολόγηση από τον Πιέρρο Γρηγοράκη
Στη συνέχεια ο Διονύσιος Κόκκινος περιγράφει την σπουδαία προεπαναστατική δράση του Πιέρρου Γρηγοράκη και καταλήγει: <<Το δε άδολον αγωνιστικόν του πνεύμα, τον έφερε μεταξύ των πρώτων εις την προετοιμασίαν και την απόφαση δια τον αγώνα. Ο Πιέρρος Μαγγιόρος Γρηγοράκης ήρχισε την στρατολόγίαν εις την περιφέρειά του, δια του ανεψιού του, Τζαννετάκη, υιού του αδελφού του Γεωργίου, από τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου. Τούτο επροκάλεσε τας υποψίας του Πετρόμπεη, ο οποίος εφοβήθη, μήπως η κίνηση αυτή απέβλεπεν στην επίθεση εναντίον του. Αποτέλεσμα της παλαιάς αντιζηλίας δια το μπεϊλίκι της Μάνης. Την 11ην Μαρτίου έστειλε επιστολήν στον Πιέρρο και τον αδελφόν του Γεώργιον, δια της οποίας, εζήτη εξηγήσεις, δια τον σκοπόν της στρατολογίας. Εις την επιστολήν αυτή απήντησαν οι Γρηγοράκηδες περί τίνος πρόκειται.
Η επιστολή
Το περιεχόμενον της επιστολής αυτής, την οποίαν έστειλε ο Πετρόμπεης με ειδικόν απεσταλμένο, είναι το εξής:<< Αδελφοί Μπεζαδέδες, Πιέρρο Μαγγιόρο Γρηγοράκη, και Γεωργάκη Γρηγοράκη σας ασπάζομαι αδελφικά. 1821 Μαρτίου 11. Επληροφορήθην ότι ο υιός σας Τζανετάκης, κάμει σύναξιν από πολλούς πατριώτας μας. Τούτο με έβαλλεν εις θέσιν να υποπτεύσω και ενόμισσα χρέος μου δια να σας γράψω και περιμένω απάντησίν σας. Εάν δεν υπάρχει καμμία υποψία, να μοι το γράφετε, διότι ο καιρός πλησιάζει! Και εγώ δεν θέλω να κάμω κανένα κίνημα, εάν δεν είμαι βεβαιωμένος από την ευγενείαν σας. Και λυπούμαι πολύ εαν υπάρχη εις τον υιόν σας τον Τζαννετάκηνσκοπός διαφορετικός, επειδή επήραμεν πολλούς αδελφούς Χριστιανούς εις τον λαιμόν μας. Περιμένω λοιπόν με τον εξεπίτηδες ίδιον εξαποσταλθέντα απάντησίν σας. Ο Αδελφός σας Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης>>
Η απάντηση των γιών του Τζαννέτμπεη
Οι γιοί του Τζαννέτμπεη απήντησαν ότι η σύναξις, των πολλών πατριωτών εγίνετο δια τον γνωστό γενικό σκοπό! Και έτσι βεβαιωμένος ο Πετρόμπεης για τις προθέσεις των Γρηγοράκηδων, απεφάσισε να κινηθή.
Η συνεννόηση
Φαίνεται, ότι έγινε μεταξύ τους συνεννόησις σύμφωνα με την οποίαν οι μεν Καπετάνιοι της Δυτικής Μάνης, με επικεφαλής τον Πετρόμπεη, θα εβάδιζαν προς την Καλαμάτα, όπως και έγινε. Οι δε Καπετάνιοι της Ανατολικής Μάνης, με επικεφαλής τον Πέτρο Μαγγιόρο Γρηγοράκη, θα εβάδιζαν προς το μέρος της Μπαρδούνιας, κι έπειτα προς την Μονεμβάσια, όπως κι έγινε.
Η αδικία εις βάρος της Ανατολικής Μάνης
Στο σημείο αυτό λοιπόν υπάρχει η αδικία, που γίνεται τόσα χρόνια, εις βάρος της Ανατολικής Μάνης, καιτων Καπετάνιων της! Γιατί εντελώς αδικαιολόγητα, αγνοείται το κομμάτι αυτό της Μάνης, και η δράσις των ανθρώπων που το κατοικούσαν. Ο Διονύσιος Κόκκινος στον ίδιο τόμο, και σελίδα, γράφει τα εξής σχετικά: << Έτσι κατηρτίσθη σώμα από χιλίους περίπου άνδρας με αρχηγούς τον Πιέρρον Μαγγιόρο Γρηγοράκην, τον Τζαννετάκην Γρηγοράκη, και τον Δημήτριον Τσιγγουρίου Γρηγοράκην. Επίσης με αρχηγούς τον Πιερράκον Γρηγοράκη, τον Π. Κοσονάκον, τον Γ. Αντωνάκον, τον Ι. Κατσούλη, τον Ν. Καρακίτσον και τον Πετροπουλάκην, δια την πολιορκίαν της Μονεμβάσιας.>>
Προς την Μονεμβάσια
Εις το σώμα δε αυτό , καθώς προχωρούσε προς την Μονεμβάσιαν, προσετέθησαν, και άλλα τμήματα, προερχόμενα από μέρη εκτός της Μάνης! Και όπως γράφει ο Διονύσιος Κόκκινος: << Κατά το τέλος του Μαρτίου, συμπληρωθείσης της συγκεντρώσεως των σωμάτων, ο Επίσκοπος Έλους Άνθιμος ηυλόγησε τα όπλα των επαναστατών! Ανερχόμενοι δε σε χιλίους πεντακοσίους άνδρας, ανεκηρύχθη γενικός αρχηγός ο Πιέρρος Μαγγιόρος Γρηγοράκης και ήρχισε η πολιορκία της Μονεμβασίας. Ολόκληρος η Πελοπόννησος φλέγετο ήδη από την επανάστασιν>>.
Τα ίδια γράφουν και ο αείμνηστος επίσης Κωνσταντίνος Καλογεράς στο βιβλίο του <<Μονεμβάσια – Η Βενετία της Πελοποννήσου>> (Αθήναι 1955 σελ.133,135 και επ.), ο Αναστάσιος Γούδας <<Βίοι Παράλληλοι>> κ.λ.π.
Για να ευρεθή όμως αυτό το εκστρατευτικό σώμα, τις τελευταίες ημέρες του Μαρτίου του 1821 κοντά στην Μονεμβάσια, η οποία απέχει εκατό τουλάχιστον χιλιόμετρα, θα πρέπει να ξεκίνησε πολλές ημέρες νωρίτερα. Και ακόμη να ληφθεί υπ’ όψιν ότι ξεκαθάρισε και την περιοχή της Μπαρδούνιας. Που σημαίνει ότι υπήρχε πρόσθετη καθυστέρηση. Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα, ότι το σώμα αυτό, ξεκίνησσε από το Γύθειο, γύρω στις είκοσι Μαρτίου του 1821.
Η Καλαμάτα, ήταν η πρώτη πόλις που απελευθλέρωσαν τα τμήματα της δυτικής Μάνης! Ετσι και η Μονεμβάσια ήταν το πρώτο φρούριο, που έπεσε στις 23 Ιουλίου 1821, ύστερα από στενή πολιορκία, στην οποία πρωτοστάτησαν τα τμήματα της Ανατολικής Μάνης.
Η σημαία της Ανατολικής Μάνης
Προτού ξεκινήσει όμως το σώμα της Ανατολικής Μάνης, για την Μπαρδούνια και την Μονεμβάσια, ο Πιέρρος Μαγγιόρος Γρηγοράκης, σαν στρατιωτικός που ήταν, φρόντισε να κατασκευασθή και η σημαία του εκστρατευτικού σώματος. Η οποία έχει διάφορες συμβολικές παραστάσεις, καθώς και σύμβολα της Φιλικής Εταιρίας.
Η σημαία αυτή που σώθηκε από πατέρα σε παιδί, ευρέθη στα χέρια του αειμνήστου πατέρα μου Πέτρου Μαγγιόρου Γρηγοράκη (Μαγγιοράκου), ο οποίος την δώρησε στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής εταιρίας της Ελλάδος! Όπου και ευρλισκεται σήμερα σε περίοπτο θέση! Θεωρείται δε η σημαία αυτή, ότι είναι μία από τις ελάχιστες γνησιότερες και τις σπουδαιότερες του αγώνος.
Συγκεκριμένα, μόνο δυό σημαίες υπάρχουν που έχουν τα σύμβολα της Φιλικής εταιρίας. Και όμως πόσοι Μανιάτες γνωρίζουν αυτό το πράγμα; Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται η φωτογραφία αυτής της πραγματικά Μανιάτικης Επαναστατικής σημαίας! Που αποτελεί και τίτλον τιμής για την Ανατολική Μάνη! Αλλά και αδιάψευστο ντοκουμέντο για την συμβολή του κομματιού αυτού της Μάνης, των Καπετάνιων του και των κατοίκων του στο ξεσήκωμα εκείνο το ευλογημένο του ’21.
Ο εορτασμός
Αυτά με πολύ λίγα λόγια, για την αναμφισβήτητη συμβολή της Ανατολικής Μάνης στον Αγώνα. Έχω δε την γνώμη, ότι κάποιος επί τέλους, πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία και αρμοδιότερος όλων είναι ο δήμαρχος Γυθείου! Ώστε κάθε 25η Μαρτίου, να γίνεται και στο Γύθειο, στην πρωτεύουσα της Ανατολικής Μάνης, η κατάλληλη εκείνη γιορτή, σε ανάμνησι των όσων σπουδαίων έγιναν και σ’ αυτό το μέρος. Γιατί αυτό το επιβάλλει τόσον η Ιστορική αλήθεια, όσον και η ηθική υποχρέωσις εκείνων που ζουν σήμερα ελεύθεροι. Χάρις στην αυτοθυσία και τον ηρωϊσμό εκείνων που πρώτοι και καλύτεροι σήκωσαν την σημαίαν της επαναστάσεως του 1821.
Κωνσταντίνος Πέτρου Μαγγιοράκος – Γρηγοράκης
Δικηγόρος
Φάρος της Λακωνίας 23 Μαρτίου 1967
Υ.Σ. Δεν καταφέραμε να βρούμε την σημαία της Ανατολικής Μάνης σε φωτογραφία, γι αυτό και τοποθετήσαμε την σημαία της Δυτικής Μάνης.