Οι ” Βεκίλληδες” της Πελοποννήσου

Η κατάρρευση της Βενετικής Δημοκρατίας

Μετά το θάνατο του Δόγη Μοροζίνη (1694), το γόητρο και η δύναμη της Βενετικής Δημοκρατίας, άρχισε να καταρρέει. Επί πλέον, η διοίκηση των Βενετών, κατά την τελευταία περίοδο (1690- 1715), της Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο, ήταν πιεστική και δυσβάστακτη. Στην κακοδιοίκηση αυτή, προστέθηκε κι η θρησκευτική διαφορά, που έφερε μεγαλύτερες εχθρότητες. Γιατί οι Έλληνες της Πελοποννήσου, έφεραν ”βαρέως” την απαγόρευση της επικοινωνίας τους, με την μητέρα Εκκλησία, του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Οι Πελοποννήσιοι στενάζανε από τα μέτρα της οικονμικής πίεσης. Και το χειρότερο όλων ότι, η όλη διοίκηση των Βενετών, και οι πράξεις του Πάπα, απέβλεπαν στον αφελληνισμό της χώρας. Έτσι ενώ οι κάτοικοι της Πελοποννήσου, περίμεναν από την Γαληνοτάτη Δημοκρατία, μία χρηστή διοίκηση και ανεξίθρησκη πολιτική, εξεγέρθηκαν εναντίον της. Εξ αιτίας πάντα των των πράξεων αυτών των αντιπροσώπων της. Που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο, να επιβάλλουν το δόγμα τους και την γλώσσα τους.

Ο Βεζύρης Αλή Δαμάτ πασάς στην Πελοπόννησο

Την κατάσταση αυτή βρήκε ο μεγάλος Βεζύρης Αλή Δαμάτ πασάς, όταν στις 15 Ιουνίου του 1715, πέρασε τον Ισθμό της Κορίνθου. Και σε διάστημα δύο μόνο μηνών κατέλαβε όλα τα κάστρα της Πελοποννήσου, πλην της Μονεμβασιάς. Αλλά και αυτό το δυσπόρθητο κάστρο η Βενετοί το πούλησαν και το πρόδωσαν.

” Το κάστρο δεν το δίνουσι, με τόση ευκολία,

ότι φαίνεται πως το πωλούν, και παίρνουνε σολδία (1)

Ο Πρεβεδούρος (2) άνοιξε, κασέλες και φορτσέρια, 

κι όλο το πράμα έβαλε στα ιδικά του χέρια.

Το κάστρο επαράδωσε, το πράμα να γλυτώση,

και τους Ρωμαίους έδωσε να τους ματασκλαβώση.

Εγώ (3) τους έστειλα να ‘ρθούν και να σε προσκυνήσουν,

κείνοι (4) εγύρευαν μονιτζιόν (5) για να σε πολεμήσουν” (6)

1. σολδία: χρήματα
2. Πρεβεδούρος: Βενετός Διοικητής
3. Εγώ: ο Πρεβεδούρος
4. Κείνοι: οι Μονεμβασίτες
5. μονιτζιόν: πολεμοφόδια
6. Τον Αλή Δαμάτ Πασά 

PANE ET PASTONE

Η ανθελληνική αυτή πολιτική των Βενετών, στηριζότανε ακόμη στο εξωφρενικό εκείνο ”PANE ET PASTONE”, δηλαδή ψωμί και ξύλο στους Έλληνες.   Ανάγκασε δε πολλούς Πελοποννήσιους, και προ παντός τον κλήρο, να ανεχθούν τους Τούρκους. Άν για τους Τούρκους, ήταν οι ραγιάδες, για τους Βενετούς ήταν οι ” Βιλλάνοι”, δηλαδή οι τιποτένιοι, οι πρόστυχοι, οι ρυπαροί. Κι ακόμη γιατί πίστευαν ότι υπό την κατοχή των πρώτων, θα ήταν ευκολότερο να ανακτήσουν την ελευθερία τους.

<< Οι δυστυχείς Έλληνες, γράφει ο Σάθας, και τους Τούρκους μισούντες ως τυρράνους της πατρίδος των, και τον Πάπαν απεχθανόμενοι ως διώκτην της Ορθοδοξίας! Υπήρξαν δε κατά την 17ην εκατοεντηρίδα, ο άκμων, επί του οποίου αλληλοδιαδόχως, εκτύπα η σφύρα, αμφοτέρων των λυσσαλέων του Ελληνικού γένους, εχθρών.

Τα προνόμια των Χριστιανών

Ο Σουλτάνος Αχμέτ ο Γ’ (1703- 1736), γνωρίζοντας την κατάσταση αυτή στην Πελοπόννησο, θέλησε να αποτρέψει κάθε συμβιβασμό Ελλήνων και Βενετών. Διέταξε τότε τις Τουρκικές αρχές της Πελοποννήσου, όπως αφήσουν ελεύθερη τη θρησκεία των Ελλήνων! Και να επιτρέψουν σ’ αυτούς να κτίσουν νέες εκκλησίες, και να επισκευάσουν τις κατεστραμμένες. Για να κολακεύσει η Τουρκική κυβέρνηση, τους γενναίους και ατίθασους Μανιάτες, είχε διορίσει από του 1681 ηγεμόνα τους τον Λιβέριο Γερακάρη ή Λυμπεράκη.

Οι Βεκίλληδες

Αλλά η πολιτική αυτή της Τουρκικής κυβέρνησης δεν σταμάτησε μέχρι εδώ. Ήθελε να υπενθυμίζει στους Πελοποννήσιους, την τυρρανική πολιτική των Βενετών, με μια πιο φιλελεύθερη. Έτσι παρεχώρησε μόνο στην Πελοπόννησο, εξ όλων των επαρχιών της αχανούς τότε αυτοκρατορίας, ένα μοναδικό προνόμιο. Να αντιπροσωπεύεται με δυο αντιπροσώπους της, στην κεντρική κυβέρνηση του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Οι αντιπρόσωποι αυτοί της Πελοποννήσου, ονομάζονταν ” Βεκίλληδες”.

Η ονομασία αυτή προήλθε από την Αραβική λέξη ”Βεκίλ”, που σημαίνει πληρεξούσιος ή αντιπρόσωπος. Οι Τούρκοι την χρησιμοποιούν σύνθετη, δηλαδή: Μπας- Βεκίλ Πρωθυπουργός, Μιλλέτ- Βεκιλή βουλευτής. Κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1715- 1821), με το όνομα ” Βεκίλληδες” λέγονταν οι αντιπρόσωποι της Πελοποννήσου στην Σουλτανική κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης.

Η εκλογή τους

Τους Βεκίλληδες εκλέγανε αντιπρόσωποι από όλες τις επαρχίες της Πελοποννήσου, που σε καθορισμένη ημέρα συνήρχοντο σε Τριπολιτσά και Ναύπλιο. Αλλά το άξιο παρατήρησης είναι στην εκλογή των Βεκίλληδων της Πελοποννήσου είναι, ότι, βλέπουμε μια υποτυπώδη εφαρμογή του αναλογικού συστήματος. Γιατί η Τουρκική κυβέρνηση δεχότανε και αντιπροσώπους της μειοψηφίας, όταν αυτοί παρουσίαζαν μεγάλη εκλογική δύναμη. Έτσι βλέπουμε το 1821 τέσσερις Βεκίλληδες να εκπροσωπούν την Πελοπόννησο στην Κωνσταντινούπολη. Οι Κανακάρης και Περούκας της πλειοψηφίας, και Δεληγιάννης και Θεοχαρόπουλος της μειοψηφίας.

Η δράση τους

Οι Βεκίλληδες όμως, παρ’ όλες τις εσωκομματικές τους διαφορές, εκινούντο πάντοτε μέσα  στο γενικό πόθο του γένους, για την ανάστηση του Έθνους. Συγκεκριμένα, οι παραπάνω τέσσερις Βεκίλληδες ήταν από τα σπουδαιότερα μέλη της Φιλικής εταιρίας, και στενοί συνεργάτες του Γρηγορίου του Ε’. Μετά του οποίου, συλλειτουργήθηκαν την νύκτα του Πάσχα, (10 Απριλίου 1821), τελευταία νύχτα και λειτουργία του Πατριάρχου. Αλλά και αυτοί θα απηγχονίζοντο, αν δεν κατάφερναν να διαφύγουν την επομένη το πρωϊ με καϊκι για την Πελοπόννησο.

Οι υπηρεσίες τους στο Έθνος

Πότε άρχισε ο θεσμός των Βεκίλληδων δεν μας είναι γνωστό. Εμείς τους τοποθετούμε στο 1715. Το 1770 , κατά την επανάσταση των Μανιατών, και γενικώτερα της Πελοποννήσου και Στερεάς Ελλάδος, απαγχονίστηκε στην Κωνσταντινούπολη, ο επιφανέστερος Βεκίλλης, Παλαιολόγος, από τα Τρόπαια της Γορτυνίας. Με την κατηγορία ότι συμμετείχε στην επανάσταση. Το 1799 βρίσκουμε Βεκίλλη της Πελοποννήσου στην Κωνσταντινούπολη τον Σωκράτη Λόντο από την Πάτρα.

Γενικά οι Βεκίλληδες, πρόσφεραν μεγάλες υπηρεσίες στο Έθνος. Γιατί με τις γνωριμίες τους, και τις σχέσεις που είχαν συνάψει με ισχυρούς μεγιστάνες Τούρκους, και με εξέχοντες ομογενείς από την Κωνσταντινούπολη, επροστάτευαν όλους τους Έλληνες που κατέφευγαν σε αυτούς. Αλλά και στον ενιαίο αλμό, που εδόνησε την ψυχή τους με την εμφάνιση της Φιλικής εταιρίας, οι Βεκίλληδες βρέθηκαν από τους πρώτους στον ιερό για την ελευθερία αγώνα. Και όχι μόνον συνετέλεσαν τα μέγιστα στην προπαρασκευή και την ευόδωση αυτού, αλλά και τον καθηγίασαν με το αίμα τους.

Κωνσταντίνος Εμ. Καλογεράς

ιστορικός ερευνητικής 1958