Μάνη και Μανιάτες: οι ανακρίβειες
Για την Μάνη και τους Μανιάτες, έχουν γράψει κατά καιρούς πολλές ανακρίβειες. Το νοτιότατο αυτό μέρος της Ελλάδος, στα προ της επαναστάσεως χρόνια, πολλοί λίγοι περιηγητές είχαν το θάρρος να το επισκεφθούν. Ωστόσο αναφέρεται συχνά ότι περιηγητές προ του 1800 επισκέφθηκαν την Μάνη. Και μας δίνουν διάφορες φανταστικές περιγραφές για τους κατοίκους της, το χαρακτήρα τους και τα έθιμά τους. Ο Cotovic (Hitinerarium 61) στις αρχές του 17ου αιώνα, ανστόριτα, περιγράφει τους Μανιάτες, ως γένος <<Agreste et ferox et nuilius parent imperio… barbari ef ex legiw plane>>.
Αλλά στις 16 Ιουλίου 1577, δραπέτες Χριστιανούς του τουρκικού στόλου, διασώζει και φυγαδεύει στη Ζάκυνθο, ο Μανιάτης Νικόλαος Κοσμάς <<και εξ αγαθότητος αυτού ελάβομεν πολλάς χάριτας και σωτηρίας της ζωής ημών και και άλλων>>. Την ίδια εποχή οι αγροίκοι Μανιάτες, ερχόνταν σε συνεννόηση με τον δούκα του Νεβέρ, για να σπάσουν τα δεσμά των υπόδουλων αδελφών τους, η πραγματική ιστορία. Οι ειδήσεις αυτές γράφονταν ή από έγνοια, ή και σκόπιμα, όχι τόσο για να δυσφημίσουν, αλλά για καθαρά κυκλοφοριακούς λόγους του βιβλίου τους. Το ρεύμα των περιηγητών, στην αρχή, για προσκύνημα στους Άγιους Τόπους, σιγά- σιγά με την επίδραση της Αναγεννήσεως το ΙΕ’ , ΙΣΤ’ ΙΖ’ αιώνα, μεταβλήθηκε σε λόγιους, αρχαιολόγους, ποιητές, καλλιτέχνες. Ήρθαν στην Ελλάδα για τις διασωζόμενες αρχαιότητες και από θαυμασμό της κλασσικής εποχής της.
Στο ΙΗ’ αιώνα, το αναγνωστικό κοινό της Ευρώπης, έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθει τα νέα της Ανατολής. Έτσι εξηγούνται οι πολλοί περιηγητές και τα πολλά << Voyage en Greece>> και Voyage du Levant>> που κάθε τόσο δημοσιεύονταν. Είναι αλήθεια, ότι σ’ αυτούς χρωστάμε πολύτιμες πληροφορίες για την Ελληνική Ιστορία! Κατά τους δύσκολους και σκοτεινούς εκείνους χρόνους της Τουρκοκρατίας, που είναι και μοναδικές. Είναι ανάγκη όμως αυτές να ξεκαθαριστούν από τις υπερβολές τους.
Η Μάνη και η λευτεριά της
Η Μάνη , διατήρησε την ανεξαρτησία της και τη λευθεριά της με σκληρούς και μακροχρόνιους αγώνες, των πολεμοχαρών παιδιών της,
και όχι μόνο απ’ το άγονο και απάτητο έδαφός της! Με δυσπιστία έβλεπε την επίσκεψη κάθε ξένου, όταν μάλιστα ταξίδευε κάτω από Τούρκικη προστασία. Οι διαδόσεις από Τούρκους και Έλληνες- ιδίως εμπόρους του Ναυπλίου και της Λειβαδιάς- ότι οι Μανιάτες ήταν ληστές επικίνδυνοι, έκαναν τους περιηγητές να είναι διστακτικοί.
Ωστόσο πολύ τολμηροί και με απόφαση να φέρουν ως το τέλος την αποστολή τους, πέρασαν τα σύνορα της Μάνης, και επισκέφθηκαν την παρεξηγημένη χώρα. Κατά κανόνα, όσοι αληθινά την επισκεφθηκαν, γράφουν με θαυμασμό για τους Μανιάτες και τα έθιμά τους. Βέβαια τόμοι ολάκεροι, θα μπορούσαν να γραφτούν για τις εντυπώσεις των περιηγητών! Από τον Cyriaci Anconitani, που πρωτοεπισκέφθηκε την Λακωνία (1447) μέχρι της Επαναστάσεως του Εικοσιένα.
Πολλοί μιλούν για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της Μάνης, μα όχι πάντοτε με επιτόπιο παρατήρηση και αντικειμενικότητα. Γι’ αυτό θα αρκεσθούμε σ’ ορισμένους. Κείνους που πραγματικά πήγαν στην Μάνη. Μάλιστα θα εντοπίσουμε και το θέμα μόνο για τις γυναίκες της. Βάση της μελέτης μου παίρνω τον άγγλο περιηγητή MORITT. Τ’ αποσπάσματα ου αφορούν τη Μάνη από τα χειρόγραφα του εξέδωκε ο Robert Waipole στο βιβλίο του <<Memoirt relatiug to European ad Asiatic Turkey e.t.c. London 1818 in 4. Θεωρώ το Moritt από τους λιγοστούς ξένους που μαζί με το διάσημο βοτανολόγο Sibthorp επεσκέφθηκε τη Μάνη κατά την άνοιξη του 1795.